Króliki, jak wszystkie zajęczaki, wytwarzają dwa rodzaje kału. Pierwszym są okrągłe bobki, które zwykle znajdujemy w kuwecie naszych podopiecznych. Króliki, które zjadają dużą ilość włókna zwykle wydalają stosunkowo duże, okrągłe bobki o delikatnie złotym zabarwieniu. Okrągły kształt bobków wynika z cylindrycznego kształtu jelita grubego, a także z faktu zaciskania mięśni jelitowych wokół przetrawionego materiału paszowego w rezultacie nadając im okrągły kształt. Drugim rodzajem jest tzw. miękki kał (cekotrofy), będący produktem fermentacji bakteryjnej mniejszych cząstek pokarmu i płynów odbywającej się w jelicie ślepym, który u zajęczaków jest 10 razy większy od żołądka. Cekotrofy zwykle są zjadane bezpośrednio po ich wytworzeniu, dlatego w przypadku zdrowego królika rzadko można je dostrzec.
Układ pokarmowy królika
Dlaczego zajęczaki muszą zjadać cekotrofy?
Żucie i ślina rozpoczynają proces rozkładu pokarmu. Jednak tylko część procesu trawienia odbywa się w żołądku. Niestrawione części pokarmu trafiają do jelita ślepego, gdzie zachodzi proces fermentacji odbywający się za sprawą bytujących tam bakterii. W jelicie grubym pokarm przesuwany jest stosunkowo szybko i w dość krótkim czasie niestrawione części pożywienia są wydalane z organizmu. Z tego powodu składniki odżywcze, które nie zdążyły się wchłonąć muszą zostać dostarczone w inny sposób, aby potrzeby organizmu zostały zaspokojone. Niezbędne składniki odżywcze dostarczane są właśnie poprzez konsumpcję cekotrofów.
Cekotrofy a włókno roślinne
Zajęczaki trawią komórki roślinne, jednak nie produkują enzymów potrzebnych do rozkładu pektyny, celulozy, hemicelulozy a także ligniny. Stanowią one składniki roślinnych ścian komórkowych, a ich ogólna nazwa to włóko roślinne. Do strawienia włókna i pobrania z niego energii w formie węglowodanów niezbędne są bakterie żyjące w jelicie. W beztlenowym środowisku jelita włókno poddawane jest procesowi fermentacji. Produktem ubocznym tego procesu są lotne kwasy tłuszczowe i to właśnie one są wykorzystywane do pobierania energii. Są one absorbowane przez ścianki jelita. Podobnie jest z białkiem i aminokwasami. Wszystkie cenne składniki odżywcze powstałe w wyniku procesu fermentacji zawarte są w cekotrofach. Są one niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego. Konieczna jest ich konsumpcja, aby umożliwić wchłonięcie tych składników do organizmu. Króliki, które przez dłuższy czas będą pozbawione cekotrofów na pewno ulegną niedożywieniu. Pokazuje to jak kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu całego ciała odgrywa cekotrofia. Aby proces trawienia i fermentacji przebiegał prawidłowo niezbędna jest odpowiednia dieta opierająca się na dostarczaniu dużej ilości włókna. Włókno zapewnia prawidłową perystaltykę jelit, która powoduje przesuwanie się mas pokarmowych wraz ze złogami włosowymi i ich wydalanie. Włókno także przyczynia się do prawidłowego ścierania zębów. Głównym źródłem włókna jest siano i powinno ono stanowić największą część diety królika (nawet ok. 80%). Niska zawartość włókna w diecie prowadzi do poważnych konsekwencji, takich jak niezjadanie cekotrofów czy zmniejszona ilość pożytecznych bakterii w jelicie ślepym. Następstwem tego jest zbyt słaba perystaltyka jelit, niedostateczne wchłanianie składników odżywczych, osłabienie układu odpornościowego, zmiana pH jelita, wzdęcia, namnażanie się patogenicznych bakterii w jelicie ślepym, które w szybkim tempie mogą doprowadzić do rozwoju groźnych chorób. Zdrowie układu pokarmowego królika zależy w dużej mierze od ilości zjadanego siana. Przyjmuje się, że do prawidłowego funkcjonowania powinien on dziennie zjadać stos siana wielkości własnego ciała.
